تاثیر تنشهای سیاسی ناشی از برنامه هسته ای ایران بر روابط اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا

ایران واکثر کشورهای اروپایی از دیرباز دارای مناسبات گسترده سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بوده اند. و این روابط در طول زمان و به تناسب شرایط متغیر دوجانبه، منطقه ای و بین المللی دستخوش تحولات زیادی گردیده است. در طی قرن گذشته اروپا در فرایند توسعه صنعتی ایران نقش به سزایی ایفا نموده است. از سوی دیگر، نیاز ایران به سرمایه و انتقال فناوری و نیاز اروپا به منابع انرژی و بازارهای صادراتی شرایطی را فراهم آورده تا بیشترین مناسبات اقتصادی و تجاری کشورمان با اعضای قدرتمند این قاره رقم بخورد. به رغم فرازونشیب هایی که در روابط ایران و اتحادیه اروپا به ویژه پس از انقلاب اسلامی در ایران وجود داشته است، استمرار این روابط و حتی گسترش آن ـ البته تا قبل از سایه گستر شدن قطعنامه های شورای امنیت به روابط متقابل ـ از حکمفرمایی نوعی نگرش تاریخی بر روابط میان دو طرف حکایت دارد. اما با مطرح شدن پرونده هسته ای ایران از سال 2003 در آژانس بین المللی انرژی اتمی و سپس ارجاع آن به شورای امنیت به تدریج روابط ایران و اتحادیه اروپا دچار نوسان شده و به سوی سردی گرائید. هرچند روابط اقتصادی کمتر از روابط سیاسی از این موضوع متأثر گشته بود. لکن بعد از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت و به دنبال آن قطعنامه تحریمی ژوئیه 2010 اتحادیه اروپا، اعضای اتحادیه همسویی بیشتری با ایالات متحده نشان داده و خواستار انزوای بیشتر ایران شدند و در نتیجه از حجم روابط اقتصادی خود با ایران به میزان قابل توجهی کاستند. در بخش های مختلف این پژوهش به تفصیل به این موارد پرداخته شده است. این پژوهش در چهار فصل و یک بخش نتیجه تنظیم گشته است در فصل اول به کلیات اشاره شده است. در فصل دوم، به چارچوب نظری روابط ایران با اتحادیه اروپا با توجه به متغیر برنامه هسته ای ایران پرداخته شده است. در فصل سوم، سیر پرونده هسته ای ایران و دیدگاههای اعضای موثر اتحادیه اروپا (انگلیس، فرانسه و آلمان) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با وقوع یازدهم سپتامبر الگوهای رفتاری اتحادیه اروپا نسبت به جمهوری اسلامی ایران و به تبعیت از آمریکا تغییر کرد به طوری که در 17 ژوئیه2003، وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا طی نشستی که به صدور بیانیه معروف 17 ژوئیه منجر شد، چارچوب معینی را برای پیشبرد روابط این اتحادیه با جمهوری اسلامی ایران تعیین، تصویب و اعلام کردند که در سه حوزه مبارزه با تروریسم، موضوع هسته ای ایران و حقوق بشر ادامه یافت. در دولت های نهم و دهم این سه حوزه با فراز و نشیب های متفاوت ادامه یافت. اما در این دوره، چالش اصلی بر اساس موضوع هسته ای ایران و تصویب چهار قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل با همکاری اروپایی ها شکل گرفت که روابط ایران و اتحادیه اروپا را وارد مرحله جدیدی کرد. در فصل چهارم، روابط اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا با توجه به تأثیر برنامه هسته ای ایران بر این روابط مورد ارزیابی قرار گرفته شده و به پیامدهای رویکرد هسته ای اعضای اتحادیه بر ابعاد مختلف روابط اقتصادی اشاره شده است